“Kinderen leren tellen is prima, maar kinderen leren wat telt is het best.”
– Bob Talbert
Het ontwerpen en integreren van een succesvol curriculum. Het is één van de grootste en belangrijkste uitdagingen waar we nu mee te maken hebben in het onderwijs.
Nog altijd leren leerlingen maar een fractie van wat ertoe doet in het leven. Wanneer ze het onderwijs verlaten, zijn ze zogenaamd “geslaagd”, maar missen ze de kennis en vaardigheden die je nodig hebt om te slagen in het leven.
Het onderwijs snakt naar succesvolle curriculumvernieuwing. Maar hoe werkt dat?
Hoe verbeteren we het curriculum in het onderwijs?
Hoe ontwerpen we een raamwerk dat allesomvattend én overzichtelijk is? En hoe maken we het curriculum toegankelijk voor jong en oud, zodat docenten, leerlingen en autodidacten het met plezier gebruiken (en het zelfs de rest van hun leven willen blijven gebruiken)?
Hoe ontwerpen én INTEGREREN we een toegankelijk curriculum voor jong en oud?
In dit artikel krijg je 6 Eigenschappen van een Succesvol Curriculum. Met deze eigenschappen zijn we in staat om daadwerkelijk een holistisch, overzichtelijk en toegankelijk curriculum te ontwerpen én te integreren in het onderwijs!
EERST EVEN DIT: Scroll niet naar de inspirerende praktijkvoorbeelden. Aan het eind van dit artikel krijg je een gloednieuw curriculum met daarbij meer dan 10 inspirerende lessen van mij als leerkracht, zodat je direct aan de slag kunt gaan met succesvolle curriculumvernieuwing in de praktijk. Toch wil ik je adviseren De 6 Eigenschappen van een Succesvol Curriculum aandachtig te lezen, ook als je meer praktisch bent ingesteld. Met name als je in het onderwijs werkzaam bent, is het van groot belang dat je begrijpt hoe een succesvol curriculum is opgebouwd. Check?;) Dan gaan we beginnen!
Eigenschappen van Een Succesvol Curriculum
Even ter verduidelijking voordat we écht van start gaan:
Wat is een curriculum eigenlijk precies?
Een curriculum is een raamwerk dat laat zien wat voor een leerlingen in de basis belangrijk is om te weten, begrijpen en beheersen. De meest voor de hand liggende functie van een curriculum is LEERLINGEN een plattegrond te bieden waarmee ze hun leerprocessen kunnen invullen en DOCENTEN handreikingen te bieden om onderwijs in te vullen.
Tip voor docenten! Ben je benieuwd hoe ik leerlingen inspireer over belangrijke levensvaardigheden? Check dan ook eens mijn artikel met Tips voor Legendarische Docenten over 6 Geheimen van Legendarisch Lesgeven.
Maar dat is niet het enige. Een curriculum gebruik je in het onderwijs ook als referentiekader om een rijke leeromgeving in te richten met de juiste materialen.
Om leerlingen een volwaardige levensplattegrond te geven en er in een rijke leeromgeving mee te laten werken, is een kwalitatief hoogwaardig curriculum nodig. Laten we de eigenschappen van een succesvol curriculum behandelen!
Eigenschap 1: HOLISTISCH – Het doel van het curriculum vaststellen
Verreweg het grootste probleem van het huidige curriculum is de ONVOLLEDIGHEID.
Het curriculum in het onderwijs wordt gedomineerd door taalkunde, rekenkunde en wiskunde. Jarenlang leren leerlingen alles over het herkennen van zinsdelen als het werkwoordelijk gezegde en het oplossen van formules als 7X x 7 = 3X + Y. Ondertussen worden de kunsten verwaarloosd en cruciale levensvaardigheden* zelfs compleet genegeerd.
* autodidactiek, productiviteit, zelfvertrouwen, gezond leven, moestuinieren, geluk, spiritualiteit, filosofie, charisma, storytelling, communicatie, zelfverdediging, beleggen, zelfstandig ondernemerschap
Daarnaast is er in het onderwijs een nadruk op het stampen van feitenkennis, terwijl leerlingen niet tot nauwelijks kritisch leren denken over maatschappelijke kwesties of leren onderzoeken hoe we die maatschappelijke kwesties kunnen oplossen. In feite word je als leerlingen in het onderwijs opgeleid tot “onbewust onbekwame mens, die niet doorheeft dat hij de bagage mist die je nodig hebt voor een bewust en vervuld leven.
Met het beperkte curriculum in het onderwijs dragen we bij aan een samenleving waarin veel mensen niet weten wat ervoor nodig is een bewust en bezield leven te leiden. En omdat we bijna allemaal een product zijn van het onderwijssysteem, weten velen niet dat het onderwijssysteem leerlingen tegenhoudt zich optimaal te ontwikkelen.
En dat brengt me bij verreweg de belangrijkste eigenschap van een succesvol curriculum.
Dit is wat curriculumvernieuwing zo ontzettend hard nodig heeft:
Een succesvol curriculum is HOLISTISCH.
Daarmee bedoel ik dat het curriculum leerlingen ALLE belangrijke kennis en vaardigheden biedt die ze nodig hebben om een bewust en vervuld leven te leiden.
Helaas is het in de geschiedenis van verplicht onderwijs nog nooit gelukt een HOLISTISCH curriculum te ontwerpen.
Vooralsnog gebruiken alle onderwijssystemen ter wereld een curriculum dat is gericht op enkele cognitieve vaardigheden, met taal en wiskunde als dominante vakken. Geen enkel curriculum biedt een holistisch raamwerk met alle kennis en vaardigheden die noodzakelijk zijn om een optimaal leven te leiden. Hoe kan dat?
De onvolledigheid van het curriculum heeft allerlei REDENEN. Een belangrijke reden om nu met je te delen, is een misvatting over het DOEL van het curriculum:
We geloven dat het curriculum leerlingen moet voorbereiden op een OPLEIDING die leidt tot een succesvolle BAAN in plaats van een succesvol LEVEN.
Dat is een gevaarlijke misvatting. Door deze misvatting leren kinderen voornamelijk cognitieve vaardigheden als grammaticaregels en wiskundeformules, terwijl ze niets leren over cruciale levensvaardigheden als charisma, gezondheid, ondernemen, autodidactiek, zelfvertrouwen, acteren, musiceren en geluk (nota bene de belangrijkste waarde van het leven).
Het DOEL van het curriculum is niet het bieden van een plattegrond voor een succesvolle BAAN, maar een plattegrond voor een succesvol LEVEN.
Het opmerkelijke is dat er in oude beschavingen wel een grote focus is geweest op een holistisch curriculum voor het leven als geheel.
Laat ik je een voorbeeld geven: In het oude Rome had je De 7 Vrije Kunsten. Het waren in feite al een soort vakgebieden in het curriculum van Europese scholen en universiteiten.
De Zeven Vrije Kunsten worden ‘vrij’ genoemd omdat ze zijn bedoeld als opleiding van “de vrije mens”. Ze hebben dus niet “slechts” het doel een student voor te bereiden op het verkrijgen van een inkomen, maar op het worden van een zelfvoorzienend mens in de breedste zin van het woord.
Dit zijn De Zeven Vrije Kunsten:
- Grammatica
- Dialectica / Logica
- Retorica
- Aritmetica (Rekenkunde)
- Geometria (Geometrie)
- Musica (Muziek)
- Astronomia (Astronomie)
Ondanks de holistische doelstelling van De 7 Vrije Kunsten (een holistische opleiding tot vrij mens), is dit curriculum voor onze moderne tijd echter niet voldoende. Voor de oudheid en de middeleeuwen waren De 7 Vrije Kunsten behoorlijk holistisch, en nog steeds zijn ze zeer interessant om te gebruiken, maar voor onze moderne tijd schiet dit curriculum tekort om te gebruiken als holistisch curriculum voor een opleiding tot Autodidactische Levensexpert.
Wat dacht je bijvoorbeeld van belangrijke onderwerpen als sociale vaardigheden, een gezonde levensstijl, spiritualiteit, ondernemen, onderzoek doen, stressbestendigheid en omgaan met de technologische ontwikkelingen?
In onze tijd worden er wel degelijk pogingen gedaan om het onvolledige curriculum in het onderwijs te slim af te zijn.
Neem bijvoorbeeld Worldschooling. Dat is een initiatief van ouders om leerlingen letterlijk mee de wereld in te nemen. En het curriculum? Dat is DE WERELD.
De wereld als curriculum. Dat is inderdaad nogal holistisch. En natuurlijk is het fantastisch als je als ouders de mogelijkheden hebt om met je kinderen de wereld over te reizen…
Echter biedt “de wereld” nog onvoldoende handvatten om regulier onderwijs vorm te geven. De kans is groot dat we met “de wereld” als curriculum belangrijke vaardigheden over het hoofd zien.
In het onderwijs hebben we een raamwerk met meer STRUCTUUR nodig.
Een succesvol curriculum bestaat uit CATEGORIEËN die gezamenlijk HOLISTISCH zijn.
Misschien denk je dat het utopisch is om een holistisch curriculum te vormen met ALLE kennis en vaardigheden die een mens nodig heeft in het leven. Echter zit je er dan toch echt volledig naast!
Idealistisch is het wel; utopisch is het niet.
In feite bestaat er zelfs al een holistisch curriculum op basis van categorieën.
Ik heb het over… een boekenwinkel!
De categorieën van een boekenwinkel zijn gezamenlijk HOLISTISCH.
Met andere woorden: ALLE kennis en vaardigheden die je maar kunt bedenken zijn onder te brengen binnen de categorieën van een boekenwinkel.
Ik bedoel, het is niet zo dat een medewerker van een boekenwinkel zegt:
“Beste auteur, u heeft een zeer indrukwekkende bestseller geschreven, maar helaas, hier hebben we geen categorie voor.”
Om je een beeld te geven, pakken we de categorieën erbij die veel boekenwinkels gebruiken:
- Esoterie
- Filosofie
- Geschiedenis
- Maatschappij
- Wetenschap
- Sport & Gezondheid
- Flora & Fauna
- Koken
- Taal
- Psychologie
- Kunst
- Muziek
- Business & Management
Dat is een behoorlijk volledig lijstje om alle vaardigheden en kennis over de wereld in onder te brengen als je het mij vraagt. Maar dan zijn we er nog niet. We willen natuurlijk niet zomaar wat categorieën uit de lucht plukken.
Een succesvol curriculum is onderbouwd met LOGICA. Want hoe weten we zo zeker dat de categorieën uit de boekenwinkel samen holistisch zijn? En hoe zorgen we ervoor dat ons curriculum een stevige onderbouwing heeft? Dat brengt me bij de tweede eigenschap van een succesvol curriculum.
Eigenschap 2: ONDERBOUWD – Menselijke levensbehoeften en -doelen vaststellen
Eén van de grootste problemen met het curriculum is dat het wordt gedomineerd door enkele vakgebieden die VANZELFSPREKEND belangrijk worden gevonden.
We gaan er blindelings vanuit dat enkele cognitieve vaardigheden het belangrijkst zijn.
Het is overigens niet zo dat er in het onderwijs niets aan de beperkingen van het conventionele curriculum wordt gedaan…
Er zijn wel degelijk allerlei initiatieven voor curriculumvernieuwing.
Neem bijvoorbeeld de 21ste -eeuwse vaardigheden. Dit is een relatief nieuw curriculum dat op veel scholen wordt gebruikt. Het bestaat uit 11 competenties die leerlingen nodig zouden hebben in de 21ste eeuw.
De visie achter dit curriculum is dat de kennis van nu over 20 jaar alweer verouderd kan zijn. Daarom is het volgens de ontwerpers van dit curriculum belangrijker om leerlingen soft skills als kritisch denken, creatief denken, probleem oplossen en zelfregulering te leren dan ze kennis bij te brengen.
Dit is een fantastisch initiatief! Het is inderdaad belangrijker leerlingen te leren HOE te denken dan WAT te denken, zodat ze zichzelf kunnen redden in het leven en niet worden geconditioneerd om afhankelijk te zijn van een volwassene die informatie overdraagt.
Echter is het een misvatting dat kennis onbelangrijk is.
Nog steeds is het heel belangrijk dat leerlingen zich in bepaalde cruciale kennisgebieden verdiepen.
Neem alleen al een kennisgebied als GEZONDHEID. Het zou zonde zijn als leerlingen zo’n 12 jaar onderwijs volgen en we een cruciaal kennisgebied als gezondheid volledig negeren. Gezondheid is iets waar we op z’n minst in het curriculum naar willen verwijzen.
En zo zijn er meer kennisgebieden en vaardigheden die ontbreken in het raamwerk van de 21ste -eeuwse vaardigheden.
Zo is media-wijsheid er wel in opgenomen als skill (terecht!), maar niet spiritualiteit-wijsheid, productiviteit-wijsheid, ondernemerschap-wijsheid, historie-wijsheid, wetenschap-wijsheid, gezondheid-wijsheid, liefde-wijsheid en… wijsheid.
Willen we een bevolking die alles weet over de digitale wereld, maar niets over liefde, productiviteit en gezondheid?
Hoe maak je een curriculum daadwerkelijk holistisch, inclusief een stevige ONDERBOUWING?
Om deze vraag te beantwoorden, gaan we even de diepte in:
Kijk, als mensen hebben wij allerlei levensbehoeften en levensdoelen. Denk aan gezondheid, vriendschap, financiële vrijheid, gelukkig leven, productief zijn, creatief zijn en ga zo maar door.
We denken er niet continu BEWUST over na, maar als mensen zijn we wel continu bezig met het vervullen van onze menselijke levensbehoeften en -doelen.
Want het vervullen van je levensbehoeften en -doelen draagt bij aan een fijn leven.
En dit is de crux: als je een holistisch curriculum wilt met een sterke ONDERBOUWING, ontwerp dan een raamwerk op basis van de belangrijkste menselijke levensbehoeften en -doelen!
Het geheim van een allesomvattend én overzichtelijk curriculum is het vaststellen en tegemoetkomen aan onze menselijke levensbehoeften en -doelen!
Door onze menselijke levensbehoeften en -doelen vast te stellen, weten we welke categorieën (met daarin kennisgebieden en vaardigheden) het curriculum nodig heeft.
Bovendien kunnen we met die levensbehoeften en -doelen ontdekken of de categorieën uit de boekenwinkel inderdaad allesomvattend zijn.
Ik wil je erop voorbereiden dat ik nu even iets heel THEORETISCH moet beschrijven…
Ik ga je nu namelijk een opsomming geven van wat voor ons als mensen de fundamentele menselijke levensbehoeften en -doelen zijn. Vervolgens gaan we deze gebruiken om een holistisch en overzichtelijk curriculum te ontwerpen.
Dus neem even een slok van je thee of koffie en blijf bij de les;)
Ready? Komt ie:
Het menselijke productdoel = bezield en betekenisvol leven
Het klinkt een beetje formeel, maar net als een bedrijf heb je als mens een productdoel (WAT we willen in het leven) en een procesdoel (HOE we dingen bereiken in het leven). En we beginnen nu met je PRODUCTDOEL. Dus WAT wil je als mensen nu in beginsel bereiken in het leven?
Het maakt niet uit wie je bent of wat je doet, als mensen willen we allemaal een bezield en vervuld leven leiden. Dat is het menselijke productdoel. Bezieling en betekenis liggen aan de basis van alles wat je doet!
PS Een boekenwinkel laat ons op dit gebied niet in de steek en is tot zover holistisch. Want een boekenwinkel komt het menselijke productdoel tegemoet (met name) in de categorieën ESOTERIE en PSYCHOLOGIE.
Het menselijke procesdoel = Effectief en efficiënt leven
Om gelukkig te leven is het cruciaal om dingen gedaan te krijgen. Zoals BEZIELING en BETEKENIS het menselijke productdoel is, is EFFECTIEF en EFFICIËNT leven het menselijk procesdoel.
Dit heeft alles te maken met productiviteit, plannen, mindset, autodidactische vaardigheden, zelfontwikkeling en andere vaardigheden die belangrijk zijn bij dingen gedaan krijgen.
PS Ook het procesdoel kunnen we afvinken in de boekenwinkel. Een boekenwinkel komt aan dit doel tegemoet in de categorie PSYCHOLOGIE.
De 1ste menselijke levensbehoefte = Gezond en vitaal leven
Ieder mens heeft in de basis behoefte aan gezondheid. Waar gelukkig en betekenisvol leven ons menselijke levensdoel is, is gezondheid onze 1ste menselijke levensbehoefte.
Hierbij gaat het dus over gezonde voeding, mindfulness, bewegen en andere manieren om je lichaam gezond en fit te houden. .
En – check double check – een boekenwinkel komt deze menselijke behoefte tegemoet in de categorie GEZONDHEID en PSYCHOLOGIE.
De 2de menselijke levensbehoefte = Verbonden en sociaal vrij leven
Mensen zijn sociale wezens. Na gezondheid als primaire menselijke levensbehoefte is sociaal contact, intimiteit en liefde onze secundaire menselijke levensbehoefte.
Waardevolle vaardigheden voor je sociale leven zijn zelfvertrouwen, storytelling, charisma, overtuigingskracht, presenteren, lichaamstaal, Engels, werkwoordspelling en andere sociale vaardigheden die je nodig hebt om in je secundaire menselijke levensbehoeften te voorzien.
PS So far so good. Een boekenwinkel komt ook de secundaire menselijke levensbehoefte tegemoet. Met name in de categorieën PSYCHOLOGIE en TAAL.
De 3de menselijke levensbehoefte = Comfortabel en vrij leven
Als mensen hebben we behoefte aan een comfortabel en vrij leven. We willen geen slaaf zijn van schulden en belastingen; we willen in hoge mate financiële vrijheid ervaren.
Comfortabel en vrij leven is je 3de menselijke levensbehoefte. Hiervoor zijn vaardigheden nodig als boekhouden, beleggen, ondernemen, productcreatie, marketing, verkopen, solliciteren, timemanagement en verstandig omgaan met geld.
PS Check. In een boekenwinkel kun je op het gebied van de derde menselijke levensbehoefte alles vinden in de categorie BUSINESS & MANAGEMENT.
De menselijke levensvoorwaarde = Betrouwbare kennisverwerving
Als mens is het onmogelijk om te leven zonder het kunnen verkrijgen, interpreteren en gebruiken van betrouwbare kennis. Betrouwbare kennisverwerving is onze menselijke levensvoorwaarde.
Hierbij gaat het om een CLUSTER van ALLE WETENSCHAPPEN. Denk aan filosofie, wetenschap, rekenkunde, wiskunde, statistiek, natuurkunde, scheikunde, aardrijkskunde, biologie, psychologie, geschiedenis, maatschappij.
In feite kun je deze categorie – betrouwbare kennisverwerving – vergelijken met de cognitieve vaardigheden en academische vaardigheden in het huidige onderwijs.
PS Ook betrouwbare kennisverwerving kunnen we afvinken in de boekenwinkel. Een boekenwinkel komt betrouwbare kennisverwerving tegemoet in allerlei categorieën: FILOSOFIE, WETENSCHAP, WETENSCHAP, PSYCHOLOGIE, GESCHIEDENIS, MAATSCHAPPIJ.
Het hoogste menselijke doel = Creativiteit en kunstzinnigheid
Een goede vriend van mij zei laatst: “een samenleving waarin mensen elkaar als collectief inspireren, is de hoogste vorm van beschaving.” En dat brengt ons bij de laatste categorie in deze opsomming met menselijke levensbehoeften en -doelen…
Wanneer aan alle menselijke levensbehoeften wordt voldaan, kunnen we als mensen tegemoetkomen aan ons hoogste menselijke doel: creativiteit en kunstzinnigheid.
Net als het cluster van alle wetenschappen – filosofie, geschiedenis, natuurkunde, enzovoort – hebben we ook bij het hoogste menselijke doel te maken met een CLUSTER, ditmaal van de KUNSTEN: muziek, tekenen, theater, toegepaste kunst, architectuur, enzovoort.
PS Jawel. Ook aan het hoogste menselijke doel komt een boekenwinkel tegemoet, in de categorieën KUNST, MUZIEK en bijvoorbeeld CREATIVITEIT.
En… dat zijn ze dan!
Alle menselijke levensbehoeften en -doelen op een rij:
Het menselijke productdoel = Gelukkig zijn en betekenisvol leven
Het menselijke procesdoel = Effectief en efficiënt leven
De 1ste menselijke levensbehoefte = Gezond en vitaal leven
De 2de menselijke levensbehoefte = Sociaal contact en liefde
De 3de menselijke levensbehoefte = Comfortabel en vrij leven
De menselijke levensvoorwaarde = Betrouwbare kennisverwerving
Het hoogste menselijke doel = Creativiteit en kunstzinnigheid
Het vaststellen van deze menselijke levensbehoeften en -doelen is een gigantische stap in het ontwerpen van een succesvol curriculum.
Met het vaststellen van de menselijke levensdoelen en -behoeften hebben we niet alleen onderbouwd waarom de categorieën in een boekenwinkel gezamenlijk holistisch zijn…
Wat nog vele malen belangrijker is:
Met de menselijke levensdoelen en -behoeften hebben we onderbouwd wat de INHOUDELIJKE EISEN zijn van een allesomvattend curriculum voor het onderwijs!
Deze menselijke levensbehoeften en -doelen gaan we gebruiken om een onderbouwd raamwerk voor het onderwijs te ontwerpen.
We zijn klaar om aan de slag te gaan met de derde eigenschap van een succesvol curriculum.
Eigenschap 3: INZICHTELIJK – Heldere bewoordingen gebruiken
Zodra je het curriculum bekijkt, wil je meteen begrijpen wat je kunt leren (als leerling) of wat je een ander kunt leren (als docent).
Je wil het liefst meteen eenvoudig kunnen begrijpen wat belangrijk is om te leren.
Wat betreft die inzichtelijkheid stuiten we echter op een uitdaging…
Want zoals we hebben gezien, gebruikt een boekenwinkel bijvoorbeeld ook categorieën als “ESOTERIE”. En bij deze abstracte term zullen leerlingen niet meteen een beeld hebben van wat ze op dat gebied precies leren. Hoe gaan we daarmee om?
In de eerste plaats willen we in het curriculum heldere bewoordingen gebruiken.
We maken een curriculum inzichtelijk met HELDERE BEWOORDINGEN.
En dat begint met het gebruiken van duidelijke benamingen voor de categorieën die het raamwerk vormen.
Er zijn allerlei mogelijkheden om categorieën binnen het curriculum te verwoorden.
Ter inspiratie zal ik je een aantal voorbeelden geven:
Agoraonderwijs werkt bijvoorbeeld met zogenaamde “WERELDEN“, zoals de spirituele wereld, de wetenschappelijke wereld en de culturele wereld. Wanneer leerlingen op een Agoraschool een leerproces starten, kunnen ze kiezen vanuit welke “wereld” ze aan de slag gaan.
En tijdens de lerarenopleiding werkte ik als pabostudent bijvoorbeeld met een curriculum waarbij de categorieën “COMPETENTIES” werden genoemd. Aan het eind van de rit ben je als pabostudent bijvoorbeeld pedagogisch competent, didactisch competent en organisatorisch competent.
Om na te gaan welke term het meest accuraat is voor een holistisch curriculum in het onderwijs, willen we vaststellen waarnaar de categorieën in het curriculum precies verwijzen en wat ze impliceren.
Is een categorie in ons holistische curriculum bijvoorbeeld een “wereld” zoals Agora de categorieën noemt? Of toch meer een “competentie” zoals op de lerarenopleiding?
In een holistisch curriculum voor een bewust en vervuld leven is een categorie in feite een domein, waarin je jezelf wilt ontwikkelen en de rest van je leven idealiter wilt blijven ontwikkelen.
Dus… willen we de categorieën dan DOMEINEN noemen?
Kan, maar het kan specifieker…
Volgende poging: Wat dacht je bijvoorbeeld van MEESTERSCHAPPEN?
Kan, maar ook dat is niet specifiek genoeg…
“Meesterschappen” wekken de indruk dat je bent uitgeleerd zodra je een domein “meester” bent. We willen met onze bewoordingen juist benadrukken dat je vaardigheden altijd wilt blijven trainen.
Wat is dan de beste term om de categorieën in het curriculum te beschrijven?
We hebben een woord nodig dat aangeeft dat we met een belangrijk domein te maken hebben dat we willen ontwikkelen, maar waarin je tegelijkertijd als mens NOOIT bent uitontwikkeld.
En de meest accurate term om te gebruiken om een categorie in het holistische curriculum te beschrijven is dan… Een Vermogen*!
* Een vermogen = de mate waarin je iets beheerst, dat altijd in ontwikkeling blijft en je hele leven bewuste aandacht nodig heeft.
De term VERMOGEN benadrukt dat we te maken hebben met “trainbare” domeinen die we ons leven lang kunnen blijven ontwikkelen.
En dat brengt ons terug bij de opsomming van menselijke levensbehoeften en -doelen…
Als je de term VERMOGEN toepast op de menselijke levensbehoeften en -doelen die we eerder hebben vastgesteld, dan krijg je de volgende categorieën:
- Het menselijke productdoel = SPIRITUEEL VERMOGEN
- Het menselijke procesdoel = MENTAAL VERMOGEN
- De 1ste menselijke levensbehoefte = FYSIEK VERMOGEN
- De 2de menselijke levensbehoefte = SOCIAAL VERMOGEN
- De 3de menselijke levensbehoefte = WELVAREND VERMOGEN
- De menselijke levensvoorwaarde = COGNITIEF VERMOGEN
- Het hoogste menselijke doel = CREATIEF VERMOGEN
Maar dat is slechts de helft van het verhaal. Want dit kan een stuk INZICHTELIJKER…
Om de inzichtelijkheid van onze opsomming met categorieën te vergroten, zetten we achter elk VERMOGEN steeds kort en krachtig het BIJBEHORENDE DOEL met betrekking tot het leven.
Met de combinatie van het VERMOGEN en het BIJBEHORENDE DOEL zie je in één oogopslag wat de categorie inhoudt en wat je er in het leven aan hebt!
Dan krijg je de volgende categorieën met bijbehorende doelen:
- SPIRITUEEL VERMOGEN = BEWUST & BETEKENISVOL LEVEN
- MENTAAL VERMOGEN = EFFECTIEF & EFFICIËNT LEVEN
- FYSIEK VERMOGEN = GEZOND & VITAAL LEVEN
- SOCIAAL VERMOGEN = CHARISMATISCH & INVLOEDRIJK LEVEN
- WELVAREND VERMOGEN = COMFORTABEL & VRIJ LEVEN
- COGNITIEF VERMOGEN = WIJS & GEÏNFORMEERD LEVEN
- CREATIEF VERMOGEN = INSPIREREND & ARTISTIEK LEVEN
Met het bepalen van deze menselijke vermogens en bijbehorende levensdoelen zijn we al een heel eind op weg in het ontwerpen van een succesvol curriculum…
Maar we zijn er nog niet…
Met de vermogens als raamwerk in het achterhoofd is het tijd om kennisgebieden en vaardigheden aan het curriculum toe te voegen.
Eigenschap 4: OVERZICHTELIJK – Vaardigheden clusteren en splitsen
Nu we een beknopte opsomming hebben gemaakt van menselijke vermogens en bijbehorende doelen is het tijd om het curriculum invullen te geven. We gaan vaardigheden en kennisgebieden toevoegen aan de opsomming met categorieën die we hebben gevormd!
En dat brengt ons bij een nieuwe uitdaging…
Kijk, voor een boekenwinkel (en een bibliotheek) werkt een lange lijst met afzonderlijke rubrieken uitstekend, maar voor een curriculum in het onderwijs missen al die rubrieken het nodige overzicht.
Voor een overzichtelijk curriculum gaan we vaardigheden en kennisgebieden CLUSTEREN en waar nodig SPLITSEN.
We maken het curriculum overzichtelijk door vaardigheden en kennisgebieden te CLUSTEREN en waar nodig te SPLITSEN.
Een duidelijk voorbeeld van vaardigheden die we kunnen clusteren binnen één domein (die ik vanaf nu VERMOGENS zal noemen) zijn de WETENSCHAPPEN: biologie, filosofie, scheikunde, geschiedenis, maatschappij, natuurkunde, enzovoort.
Deze lange lijst met afzonderlijke wetenschappen zou het curriculum niet overzichtelijk maken. Maar als je ze allemaal bij elkaar brengt, kom je erachter dat ze hetzelfde ONDERLIGGENDE DOEL hebben: betrouwbare kennisverwerving.
Stuk voor stuk gaan de wetenschappen over het betrouwbaar verkrijgen van kennis in een bepaald kennisgebied, om zo de wereld om ons heen beter te begrijpen.
Daarom hebben we ze samen ondergebracht in één vermogen:
COGNITIEF VERMOGEN = WIJS & GEÏNFORMEERD LEVEN
- FILOSOFIE: WAT IS WIJSHEID?
- WETENSCHAP: WAT IS DE WAARHEID?
- NATUURKUNDE: HOE WERKT HET UNIVERSUM?
- SCHEIKUNDE: WAARUIT BESTAAT ALLES?
- AARDRIJKSKUNDE: HOE WERKT ONZE PLANEET?
- BIOLOGIE: HOE WERKT LEVEN?
- PSYCHOLOGIE: HOE WERKT GEDRAG?
- GESCHIEDENIS: HOE IS DE SAMENLEVING ONTSTAAN?
- MAATSCHAPPIJ: HOE WERKT DE SAMENLEVING?
Ook de KUNSTEN – muziek, schilderkunst, theater, dans, toegepaste kunst, literaire kunst – zijn uitstekend onder te brengen in één vermogen. Want ook de kunsten hebben stuk voor stuk hetzelfde ONDERLIGGENDE DOEL: Creativiteit en kunstzinnigheid.
De kunsten brengen we gezamenlijk onder in een VERMOGEN:
CREATIEF VERMOGEN = INSPIREREND & ARTISTIEK LEVEN
- RETORICA: INSPIREREN MET WOORDEN
- THEATER: INSPIREREN MET SPEL
- MUZIEK: INSPIREREN MET GELUID
- DANS: INSPIREREN MET BEWEGING
- BEELDENDE KUNST: INSPIREREN MET BEELD
- LITERAIRE KUNST: INSPIREREN MET TEKST
- TOEGEPASTE KUNST: INSPIREREN MET FUNCTIONELE OBJECTEN
Zo geeft het clusteren van categorieën overzicht aan ons holistische curriculum.
Maar clusteren is niet voldoende om alle belangrijke vaardigheden netjes over de vermogens te verdelen…
Andersom is het ook nodig rubrieken van de boekenwinkel te SPLITSEN.
Laten we bijvoorbeeld eens kijken naar een andere categorie in onze opsomming met vermogens: SOCIAAL VERMOGEN.
In een boekenwinkel kun je voor Sociaal Vermogen met name terecht bij de rubriek Psychologie. Maar “psychologie” als vaardigheid binnen sociaal vermogen geeft geen overzicht. Daarom splitsen we de rubriek Psychologie op in verschillende vaardigheden die vallen onder sociaal vermogen (samen met taalkunde):
SOCIAAL VERMOGEN: MAGNETISCH & INVLOEDRIJK LEVEN
- ZELFVERTROUWEN: MENTALE AANTREKKINGSKRACHT
- UITERLIJKE VERZORGING: FYSIEKE AANTREKKINGSKRACHT
- CHARISMA: ACTIEVE AANTREKKINGSKRACHT
- RELATIEKUNDE: SEKSUELE AANTREKKINGSKRACHT
- COMMUNICATIE: CONSTRUCTIEF COMMUNICEREN
- TAALKUNDE: BEGRIJPELIJK COMMUNICEREN
Goed, nog eentje ter illustratie van het splitsen van vaardigheden: Fysiek Vermogen.
Ook voor FYSIEK VERMOGEN geldt dat we rubrieken uit een boekenwinkel moeten splitsen om de belangrijke vaardigheden te bepalen. De rubrieken GEZONDHEID, MEDISCH en ESOTERIE in de boekenwinkel bieden bijvoorbeeld te weinig overzicht in het curriculum.
Daarom splitsen we ook deze rubrieken op in vaardigheden:
FYSIEK VERMOGEN: GEZOND & VITAAL LEVEN
- VOEDINGSLEER: HOUD JE LICHAAM GEZOND
- BEWEGINGSLEER: HOUD JE LICHAAM FIT
- MENTALE GEZONDHEID: HOUD JE GEEST KALM
- WEERBAARHEID: HOUD JE LICHAAM IN LEVEN
Later in dit artikel presenteer ik het volledige curriculum met alle vermogens én alle geclusterde en gesplitste vaardigheden. Dan laat ik je zien hoe ik het clusteren en splitsen heb toegepast op alle categorieën in het curriculum.
Voor nu gaan we verder met de vijfde eigenschap van een succesvol curriculum.
Eigenschap 5: CHRONOLOGISCH – Categorieën in een logische volgorde plaatsen
Idealiter staan de categorieën van een succesvol curriculum in een volgorde die LOGISCH is.
Chronologie is een eigenschap van een succesvol curriculum die in een boekenwinkel ontbreekt. Ja, een boekenwinkel heeft een kinderafdeling en volwassenafdeling, maar verder kun je niet zien in welke volgorde je het best met de onderwerpen aan de slag kunt gaan.
Voor een boekenwinkel is chronologie ook niet zo relevant, want iedereen komt naar de boekenwinkel voor andere doeleinden. Maar om heel nauwkeurig te werk te gaan, willen we de opsomming van categorieën in het curriculum wel CHRONOLOGISCH maken.
Hoe maken we een curriculum chronologisch?
Daarvoor grijpen we terug op de menselijke levensbehoeften en -doelen die we eerder in dit artikel hebben gemaakt.
We maken een curriculum chronologisch door onze fundamentele menselijke levensbehoeften en -doelen in de meest LOGISCHE VOLGORDE te plaatsen.
Laten we de opsomming met Vermogens eens behandelen in chronologische volgorde:
Net als een bedrijf, beginnen we voor onszelf als mensen met een productdoel (= bewust en betekenisvol leven) en een procesdoel (= effectief en efficiënt leven)…
Vervolgens komen de 1ste menselijke levensbehoefte (= gezond en vitaal leven), de 2de menselijke levensbehoefte (= sociaal en intiem leven) en de 3de menselijke levensbehoeften (= comfortabel en vrij leven)…
Daarna komt de menselijke levensvoorwaarde (= betrouwbare kennisverwerving) met alle wetenschappen als “filters” waarmee we naar de wereld kijken… En tot slot hebben we het hoogste menselijke doel (= inspirerend en artistiek leven).
Daarmee is dit de logische volgorde van vermogens die ik eerder in dit artikel ook heb aangehouden:
- Het menselijke productdoel = SPIRITUEEL VERMOGEN = BEWUST & VERVULD LEVEN
- Het menselijke procesdoel = MENTAAL VERMOGEN = EFFECTIEF & EFFICIËNT LEVEN
- De 1ste menselijke levensbehoefte = FYSIEK VERMOGEN = GEZOND & VITAAL LEVEN
- De 2de menselijke levensbehoefte = SOCIAAL VERMOGEN = VERBONDEN & VRIJ LEVEN
- De 3de menselijke levensbehoefte = WELVAREND VERMOGEN = COMFORTABEL & VRIJ LEVEN
- De menselijke levensvoorwaarde = COGNITIEF VERMOGEN = WIJS & GEÏNFORMEERD LEVEN
- Het hoogste menselijke doel = CREATIEF VERMOGEN = INSPIREREND & ARTISTIEK LEVEN
Een belangrijke nuance:
Deze volgorde betekent niet dat Creatief Vermogen minder belangrijk is dan Spiritueel Vermogen. Het betekent ook niet dat je eerder aan de slag wilt gaan met Fysiek Vermogen dan met Sociaal Vermogen. Sterker nog, het liefst wil je alle Vermogens geïntegreerd aanbieden en tegelijkertijd trainen.
Persoonlijk ben ik in mijn dagelijks leven ook op één dag met verschillende Vermogens bezig. Ik ben bijvoorbeeld bezig met Fysiek Vermogen (sporten), Spiritueel Vermogen (een esoterisch boek lezen) en bijvoorbeeld Creatief Vermogen (sleutelen aan deze website).
Chronologie is “slechts” een manier om de structuur en de logica van het curriculum nóg meer te versterken.
En daarmee zijn we toegekomen aan de zesde en tevens laatste eigenschap van een succesvol curriculum.
Eigenschap 6: TOEGANKELIJK – Het curriculum aantrekkelijk en praktisch maken
Een curriculum is pas succesvol als het in het onderwijs wordt gebruikt en dan het liefst met heel veel plezier en gebruiksgemak. Hoe krijgen we het voor elkaar dat mensen het curriculum met plezier gebruiken?
Een succesvol curriculum is aantrekkelijk, praktisch en toegankelijk.
Toegankelijkheid zit hem in de grafische vormgeving, eenvoud en praktische handreikingen.
Een mooi voorbeeld van de kracht van toegankelijkheid zijn De 21ste-Eeuwse Vaardigheden. Dit relatief nieuwe curriculum wordt tegenwoordig door veel scholen gebruikt in de praktijk. En een belangrijke reden daarvoor is de toegankelijkheid van het curriculum, in de vorm van EEN GRAFISCH MODEL.
En dit moderne curriculum is niet het enige waar een grafisch model voor is ontworpen…
Een ander voorbeeld van een toegankelijk curriculum dat succesvol is geïntegreerd in de praktijk zijn De 7 Vrije Kunsten. Kun je nagaan, zelfs in het oude Rome was men zich al bewust van het belang van toegankelijkheid. 😉 Ook voor De 7 Vrije Kunsten bestaat EEN GRAFISCH MODEL:
En ik ben de beroerdste niet, dus heb ik nu ook een grafisch model in elkaar geknutseld voor ons holistische, onderbouwde, inzichtelijke, overzichtelijke, chronologische en toegankelijke curriculum:
De 7 Menselijke Vermogens
En daarmee hebben we onze taak volbracht. We hebben een curriculum ontworpen dat voldoet aan alle eigenschappen van een succesvol curriculum. De 7 Menselijke Vermogens is een holistisch, onderbouwd, inzichtelijk, overzichtelijk, chronologisch én toegankelijk curriculum!
Een volwaardig curriculum: De 7 Menselijke Vermogens
De 7 Menselijke Vermogens is een curriculum waarmee we leerlingen niet grootbrengen tot gehoorzame burgers, maar tot Autodidactische Levensexperts.
Met een Levensexpert bedoel ik een persoon die alle kennis en vaardigheden beschikt om een bewust en vervuld leven te leiden. En met Autodidactisch bedoel ik dat de persoon in staat is de vaardigheden zelfstandig te leren en onderhouden.
Je zou onderwijs ook een Opleiding tot Autodidactische Levensexpert of een opleiding tot “zelfvoorzienend mens” kunnen noemen. En de vraag is dan wat een leerling nodig heeft om een Autodidactische Levensexpert (of: een zelfvoorzienend mens) te worden.
Het antwoord vind je in de vorm van De 7 Menselijke Vermogens.
- SPIRITUEEL VERMOGEN = BEWUST & BETEKENISVOL LEVEN
- MENTAAL VERMOGEN = EFFECTIEF & EFFICIËNT LEVEN
- FYSIEK VERMOGEN = GEZOND & VITAAL LEVEN
- SOCIAAL VERMOGEN = MAGNETISCH & VERBONDEN LEVEN
- WELVAREND VERMOGEN = COMFORTABEL & VRIJ LEVEN
- COGNITIEF VERMOGEN = WIJS & GEÏNFORMEERD LEVEN
- CREATIEF VERMOGEN = INSPIREREND & ARTISTIEK LEVEN
Dit is een holistisch curriculum dat we in het onderwijs kunnen gebruiken om leerlingen op te leiden tot Autodidactische Levensexperts. Ook kun je het persoonlijk gebruiken om een Autodidactische Levensexpert te worden.
Persoonlijk doe ik het beide: ik gebruik dit curriculum als leerkracht in het onderwijs dagelijks om leerlingen cruciale vaardigheden te leren én om mezelf te blijven ontwikkelen. Hieronder bijvoorbeeld een screenshot van mijn USB-stick met De 7 Menselijke Vermogens als mappen, waarin ik e-books, notities en andere documenten heb opgeslagen om mezelf te blijven ontwikkelen in alle vermogens:
Ook als leerkracht gebruik ik De 7 Menselijke Vermogens als mappen, waarin ik al mijn lessen, projecten, werkbladen en andere didactische materialen heb opgeslagen:
Laten we de vermogens stuk voor stuk behandelen om te kijken hoe je ze in het onderwijs gebruikt.
1 = SPIRITUEEL VERMOGEN: BEWUST & BEZIELD LEVEN
Hoe kun je je geluk beïnvloeden? Wat is spiritualiteit? Hoe ga je om met negatieve emoties? Hoe vind je je Ikigai (je reden van bestaan)? Wat houdt bewust leven in? Wat zijn de overeenkomsten tussen het Boeddhisme, de Islam, het Christendom en het Stoïcisme en welke spirituele lessen kunnen we uit deze ideologieën en religies halen? Hoe pas je meditatie en mindfulness toe in je dagelijks leven?
SPIRITUEEL VERMOGEN is wat we nodig hebben als we een bewuste samenleving willen realiseren. Alleen al als we spiritueel vermogen in het onderwijs stimuleren in de dagelijkse praktijk, dan zullen we binnen één generatie fantastische resultaten ervaren in de samenleving.
“Geluk hoort onderwezen te worden op school en onderdeel uit te maken van onze opvoeding, omdat iedereen gelukkig wil zijn en dat ook kán zijn.” – Mo Gawdat, auteur Logica van Geluk
Ook is spiritueel vermogen van alle vermogens de grootste uitdaging om te implementeren. Spiritualiteit, mindfulness, meditatie, bewustzijn, Ikigai en wereldverbetering zijn onderwerpen die in de moderne wereld in opkomst zijn, maar nog niet volledig geïntegreerd. Dat is de reden dat dit vermogen vrijwel volledig ontbreekt in het huidige onderwijs.
Spiritueel vermogen is het meest cruciale én meest uitdagende vermogen om te implementeren in het onderwijs.
Aangezien spiritueel vermogen niet tot nauwelijks aanwezig is in het onderwijs, is het de verantwoordelijkheid van alle Legendarische Docenten om leerlingen hoogstpersoonlijk te stimuleren in vaardigheden die vallen onder spiritueel vermogen.
Een voorbeeld is mijn les die ik DE HAPPINESS CHALLENGE noem. Dit is een les waarbij ik leerling wil laten ervaren hoe je geluk in jezelf kunt vergroten én andere mensen met je geluk kunt “aansteken”. Bijvoorbeeld door aan de slag te gaan met meditatie, dankbaarheid of het geven van complimentjes.
Een ander voorbeeld is mijn les over WERELDVERBETERING, waarin ik leerlingen de rol geef van “wereldverbeteraar”. Ze doen in deze les onder andere kritisch onderzoek naar initiatieven om de wereld te verbeteren, zoals The Tesla Tower, The Ocean Cleanup, The Venus Project, Earthships of Reclame voor Peace van John Lennon. Ook ontwerpen de leerlingen in deze les hun eigen ideeën om de wereld te verbeteren.
Spiritueel Vermogen integreren in het onderwijs is de belangrijkste uitdaging van curriculumvernieuwing.
Spiritueel Vermogen maakt het verschil tussen een destructieve en een bewuste samenleving!
2 = AUTODIDACTISCH VERMOGEN: EFFECTIEF & EFFICIËNT LEVEN
Hoe bereik je wat je wil? Hoe ontwikkel je een krachtige groeimindset? Hoe ga je om met falen? Wat is succes? Hoe leer je het meest met de minste moeite? Hoe ga je om met tegenslagen? Hoe werk je ultraproductief?
Waar SPIRITUEEL VERMOGEN gaat over het DOEL van het leven, gaat MENTAAL VERMOGEN over het PROCES van het verwezenlijken van al onze doelen.
Productiviteit, motivatie en autodidactiek zijn dingen die we in leerlingen willen stimuleren ongeacht de vaardigheden waar ze aan werken. Toch is het ook heel goed mogelijk expliciet les te geven over vaardigheden die vallen onder MENTAAL VERMOGEN.
Zo gaf ik met mijn collega’s van De Leuke School eens onze zogenaamde DOORZETLES, waarbij leerlingen leren wat ze kunnen doen om meer veerkrachtig te zijn bij tegenslagen en wat maakt dat je opgeeft of jezelf juist blijft pushen.
Ook geef ik in het kader van Autodidactisch Vermogen weleens een les die ik #HACKJEZELF noem. In deze les leer ik leerlingen hoe ze effectief en efficiënt kunnen leren als onderwijs niet zou bestaan. Het is in feite een les in autodidactiek.
AUTODIDACTISCH VERMOGEN nemen we op in het curriculum om leerlingen door het leven te laten gaan als productieve, veerkrachtige, gemotiveerde, kritische autodidacten.
3 = FYSIEK VERMOGEN: GEZOND & VITAAL LEVEN
Hoe houd ik mijn lichaam gezond en fit? Wat is gezonde voeding? Wat is het geheim van De Blue Zones (plekken in de wereld waar mensen opvallend gezond oud worden)? Wat is een “alkalisch” dieet? Hoe wordt ik weerbaar voor de ongezonde voedselindustrie? Hoe kan ik bijdragen aan het voorkomen van ziektes? Hoe werkt zelfverdediging? Hoe kan ik zorgen voor meer innerlijke rust?
Het doel van FYSIEK VERMOGEN is alles leren om je lichaam in topconditie te krijgen en te houden. Dit betekent niet dat we eenvoudigweg wat vaker naar de gymzaal gaan. Het gaat over het doorgronden van wat het inhoudt je gezondheid zoveel mogelijk te optimaliseren.
Zo duik ik weleens met leerlingen in HET GEHEIM VAN DE BLUE ZONES. We onderzoeken hoe het kan dat in de zogenaamde Blue Zones in de wereld zoveel “eeuwelingen” leven (eeuwelingen zijn mensen die heel oud worden en op late leeftijd nog steeds gezond en vitaal zijn), terwijl in onze maatschappij juist veel mensen ziek worden. De lesopening is een digitale helikoptervlucht naar een Blue Zone om de leerlingen warm te maken voor het onderwerp!
Een ander voorbeeld van leerlingen trainen in fysiek vermogen is “De Ingrediënten Detector”. Hierbij verdiepen de leerlingen zich in wat er eigenlijk allemaal voor ingrediënten in levensproducten zit. Het doel is dat leerlingen zich ervan bewust worden hoe belangrijk het is om de ingrediëntenlijst op verpakkingen te checken, want die zijn soms veel ongezonder dan je denkt.
FYSIEK VERMOGEN maakt van leerlingen gezondheidsfreaks en helpt (enigszins) de farmaceutische industrie om zeep. 😉
4 = SOCIAAL VERMOGEN: MAGNETISCH & INVLOEDRIJK LEVEN
Hoe maak je een fantastische eerste indruk op mensen? Hoe werkt aantrekkingskracht? Hoe vertel ik een indrukwekkend verhaal? Wat vind ik belangrijk in liefde en vriendschap? Wat zijn de principes van sterke lichaamstaal? Hoe werkt krachtig stemgebruik? Wat is het geheim van koelbloedig zelfvertrouwen? Hoe kan ik conflicten voorkomen en oplossen? Hoe geef en ontvang ik constructief feedback? En, ja, ja, natuurlijk, hoe werkt ’t Kofschip?
Sociaal Vermogen gaat over het trainen van vaardigheden die je nodig hebt voor een sociaal vrij en sociaal rijk leven.
In het traditioneel onderwijs komt “sociaal vermogen” neer op spelling, zinsontleding, schrijven en begrijpend lezen. Voor een sociaal rijk leven zijn in werkelijkheid VEEL MEER vaardigheden van belang.
Bij Sociaal Vermogen gaat het niet alleen om het schrijven van “wordt” met d of dt, maar ook over onderwerpen als zelfvertrouwen, vriendschap, storytelling, lichaamstaal, stemgebruik en charisma.
Zo deed ik met mijn collega’s van De Leuke School eens een les over COACHING. In deze les leren leerlingen aan de hand van verschillende activiteiten hoe ze elkaar constructief feedback geven, hoe ze feedback ontvangen en hoe je elkaar leert vertrouwen. Ze ontdekken niet alleen hoeveel ze met hun feedback beteken voor de ander, maar ook hoeveel de ander met constructieve feedback bereid is te doen voor hen!
Een andere les in het kader van SOCIAAL VERMOGEN die ik ontzettend tof vind om te geven is mijn les over The Hero’s Journey. In deze les analyseren we hoe de stappen van The Hero’s Journey is te herkennen in bekende films en in je eigen leven. We maken stripverhalen op basis van The Hero’s Journey. En vervolgens oefenen we om onze verhalen zo boeiend mogelijk te vertellen.
Met SOCIAAL VERMOGEN zorgen we ervoor dat leerlingen zelfverzekerd, sociaal vrij en als ware “Charismabommen” door het leven gaan! 😉
5 = WELVAREND VERMOGEN: COMFORTABEL & VRIJ LEVEN
Hoe ga je verstandig om met geld? Hoe werkt beleggen? Hoe word je een zelfstandig ondernemer? Maakt geld gelukkig? Hoe kun je een “vrij” leven leiden? Hoe leid je het leven waar je van droomt?
WELVAREND VERMOGEN gaat over het leiden van een comfortabel en vrij leven.
In het traditioneel onderwijs komt WELVAREND VERMOGEN neer op een werkblad met geldsommen of een stencil met economische begrippen die leerlingen uit hun hoofd moeten leren. Deze kennis staat in schril contrast met wat het écht betekent een leven te leiden waarin je financieel stabiel en onafhankelijk bent.
Om Welvarend Vermogen te trainen, ga je met leerlingen aan de slag met in belangrijke zaken als boekhouden, beleggen, ondernemen, (jezelf) verkopen, presenteren, pitchen en businessvaardigheden, die in de rest van je leven van pas komen bij het realiseren en onderhouden van een comfortabel en vrij leven.
Zo gaf ik laatst eens een les met de titel START JE BUSINESS. In deze les kruipen leerlingen in de rol van zelfstandig ondernemer. Ze doorlopen de belangrijke stappen die een zelfstandig ondernemer doorloopt om een business te starten, met als eindstadium het “pitchen” van een producten.
WELVAREND VERMOGEN zorgt ervoor dat leerlingen later comfortabel en vrij kunnen leven.
3 = COGNITIEF VERMOGEN: WIJS & GEÏNFORMEERD LEVEN
Hoe weten we eigenlijk wat we zeker denken te weten? Wanneer is iets waar? Wat is juist en wat is onjuist? Hoe werkt zwaartekracht? Hoe werkt de spijsvertering? Hoe werkt het menselijk brein? Hoe werkt een gezonde economie? Wie worden er bedoeld met “de 1%”? En, voor de meesters en juffen die zich afvroegen waar de vraag bleef: hoe werkt een staartdeling?
COGNITIEF VERMOGEN gaat over betrouwbare kennisverwerving in alle kennisgebieden die er bestaan. Het gaat over het leren begrijpen van de wereld om ons heen.
In het traditioneel onderwijs ligt een grote nadruk op het overdragen van een enorme overdosis aan kennis in de vorm van feiten, jaartallen en begrippen. Bij COGNITIEF VERMOGEN draait het niet om het stampen van kennis, maar om het spelen met kennis.
Zo gaf ik eens een les over BIOMIMICRY. Leerlingen gingen op zoek naar inspiratie van dieren die je vervolgens kunt verwerken in een technisch ontwerp. Het ging me er niet zozeer om dat er geweldige ontwerpen uit kwamen, maar dat leerlingen zich bewust worden van de intelligentie van de natuur en er respect voor hebben.
En natuurlijk valt onder COGNITIEF VERMOGEN ook REKENEN en WISKUNDE. Een opmerkelijk kenmerk van rekenen en wiskunde in het onderwijs is dat we het vaak volledig loskoppelen van een context. Met name op de middelbare school vragen leerlingen zich vaak af wat ze aan de leerstof hebben, omdat totaal niet duidelijk is wat je ermee kunt.
Als invaller in het basisonderwijs deed ik laatst bijvoorbeeld een geïmproviseerde les over rekenen met Google Maps. Waarbij we meters gingen omzetten in kilometers en andersom. Op deze manier wilde ik rekenen tot leven wekken voor leerlingen.
Met COGNITIEF VERMOGEN willen we leerlingen grootbrengen tot wijze, geïnformeerde, kritische denkers.
7 = CREATIEF VERMOGEN: INSPIREREND & ARTISTIEK LEVEN
Hoe kan ik mijn ideeën op een creatieve manier met mensen delen? Hoe kan ik realistisch schilderen? Hoe pas ik improvisatietheater toe in het dagelijks leven? Hoe maak ik mijn eigen pophit? Hoe schrijf ik een roman of informatief boek? Hoe monteer ik een videoclip? Wat zijn de basispassen van salsadansen? En hoe ontwerp ik een duurzaam huis of een futuristische stad?
Mensen zijn creatieve wezens. Muziek, schilderkunst, dans, theater, film, maar ook architectuur, mode, technische innovatie zijn allemaal vormen van creativiteit die mensen onderscheiden van andere diersoorten.
CREATIEF VERMOGEN gaat over het hoogste menselijke doel: elkaar inspireren met creativiteit.
In regulier onderwijs betekent creatief vermogen vaak dat alle leerlingen hetzelfde knutselwerkje maken. Knutselwerkjes zijn super leuk, maar bij creatief vermogen draait het om meer. Creativiteit gaat over het bedenken van oplossingen, dingen bedenken die anderen nog niet hebben bedacht en spelen met je eigen voorstellingsvermogen.
In het kader van Creatief Vermogen geef ik weleens de les SOUND & SCENE. Bij deze les laat ik leerlingen scènes maken bij muziek en, andersom, muziek toevoegen aan scènes. Het doel van deze les is leerlingen niet alleen gevoel te geven voor muziek en theater, maar ook bewust te maken van de enorme impact die muziek en beeld op elkaar hebben.
Een andere voorbeeld is een muziekles waarin de leerlingen aan de slag gaan met het maken van JE EIGEN POPSONG. Het doel is dat ze ontdekken hoe een popsong is opgebouwd. Dus welke instrumenten kun je gebruiken? Hoe construeer je een drumbeat? En hoe werkt een piano-akkoord. Als pakkende lesopening van de muziekles duiken we eerst met Jett Rebel de studio in!
Zoals een goede vriend van mij eens zei: “Een samenleving waarin alle mensen elkaar inspireren, is de hoogste vorm van beschaving.” Met CREATIEF VERMOGEN willen we een samenleving vormen die geen atoombommen, maar harmonieuze klanken produceert!
DISCLAIMER: Dit is een experiment!
Met De 7 Menselijke Vermogens bieden we een holistisch, onderbouwd, inzichtelijk, overzichtelijk, chronologisch en toegankelijk raamwerk om een Autodidactische Levensexpert te worden.
Het raamwerk geeft antwoord op alles wat er in het leven toe doet:
- Het menselijke productdoel = SPIRITUEEL VERMOGEN = BEWUST & BETEKENISVOL LEVEN
- Het menselijke procesdoel = MENTAAL VERMOGEN = EFFECTIEF & EFFICIËNT LEVEN
- De 1ste menselijke levensbehoefte = FYSIEK VERMOGEN = GEZOND & VITAAL LEVEN
- De 2de menselijke levensbehoefte = SOCIAAL VERMOGEN = MAGNETISCH & INVLOEDRIJK LEVEN
- De 3de menselijke levensbehoefte = WELVAREND VERMOGEN = COMFORTABEL & VRIJ LEVEN
- De menselijke levensvoorwaarde = COGNITIEF VERMOGEN = WIJS & GEÏNFORMEERD LEVEN
- Het hoogste menselijke doel = CREATIEF VERMOGEN = INSPIREREND & ARTISTIEK LEVEN
Niet alleen biedt dit raamwerk antwoord op alle belangrijke menselijke behoeften en doelen… Alle belangrijke kennis en vaardigheden in het leven zijn ook eenvoudig onder te brengen in dit raamwerk.
Het curriculum biedt structuur voor het ontwerpen van onderwijsmateriaal, op je USB-stick en zelfs in je boekenkast. (Jawel, ook mijn boekenkast heb ik ingericht op basis van De 7 Menselijke vermogens.)
Ondanks mijn succesvolle ervaringen met het curriculum in de praktijk, wil ik dit benadrukken:
De 7 Menselijke Vermogens zijn een experiment.
Hoewel dit curriculum aan de eigenschappen van een succesvol curriculum voldoet (en ik er inmiddels twee jaar met veel plezier en succes mee werk), wil ik niet beweren dat dit hét ultieme curriculum is. Ook wil ik niemand verplichten dit curriculum te gaan gebruiken.
Ik wil je laten zien hoe “rijk” en veelomvattend onderwijs kan zijn als we onderwijs richten op wat ertoe doet in het leven. Het gaat er met name om dat we denken vanuit de intentie om leerlingen groot te brengen tot Autodidactische Levensexperts.
Wat mensen ook maar wel of niet besluiten te doen met het curriculum De 7 Menselijke Vermogens, persoonlijk gebruik ik het inmiddels twee jaar met veel plezier en succes. Zowel als docent in het basisonderwijs als in mijn persoonlijk leven. En ik zal het blijven gebruiken om leerlingen én mezelf op alle belangrijke vlakken in het leven te blijven ontwikkelen.
Misschien vraag je je af: Klinkt goed, Nico, maar hoe gaan we dit nieuwe curriculum daadwerkelijk integreren in de praktijk?
Hoe integreren we een nieuw curriculum in de praktijk?
Daar ga ik je tot slot enkele praktische suggesties voor geven.
Een nieuw curriculum in de PRAKTIJK
Eén van de grote problemen met het curriculum is dat er weinig draagvlak is om een nieuw curriculum door te voeren…
De uitdaging is dus niet alleen een nieuw curriculum ontwerpen, maar vooral een nieuw curriculum integreren.
Hoe zorgen we voor een daadwerkelijke transformatie naar een nieuw curriculum in het onderwijs?
Een curriculum is geen Ikea-handleiding die je stap voor stap moet uitvoeren om een boekenkast in elkaar te zetten, maar een raamwerk dat inspiratie geeft voor de inhoud van onderwijs.
Je kunt het als docent op allerlei manieren gebruiken…
Ik zal een aantal voorbeelden geven van eenvoudige, praktische en waardevolle manieren om het curriculum te gebruiken.
Hier zijn 3 manieren om het curriculum te gebruiken in de praktijk:
Manier 1: Het curriculum ter inspiratie voor LESINHOUD
Onderwijs is niet van de een op de andere dag doordrongen van een goed curriculum. Voorlopig zal het dagprogramma op scholen nog steeds met name in het teken staan van Spelling, Taal en Begrijpend Lezen.
Gebruik het curriculum in de eerste plaats ter INSPIRATIE voor lesinhoud.
Zo heb ik een DATABASE (usb-stick) op mijn laptop met een scala aan lessen voor alle 7 Menselijke Vermogens. De indeling va deze database is gebaseerd op De 7 Menselijke Vermogens. Zo weet ik zeker dat ik een inspirerend lesaanbod heb bij iedere vaardigheid die belangrijk is voor leerlingen.
Hier zie je bijvoorbeeld een screenshot van de MAP met LESOPENINGEN over SPIRITUEEL VERMOGEN:
Het is even werk om lessen in elkaar te knutselen (leuk werk overigens!), maar dan heb je er nog jaren profijt van.
Ter inspiratie kun je altijd teruggrijpen op je USB-stick met MAPPEN op basis van het curriculum!
Manier 2: Het curriculum als invuloefening voor een rijke LEEROMGEVING
Het curriculum is een raamwerk met alle categorieën en bijbehorende vaardigheden waarvan we belangrijk vinden dat leerlingen ze leren. En leren over vaardigheden vraagt om de beschikbaarheid van materialen.
Gebruik het curriculum om te bepalen wat de LEEROMGEVING nodig heeft.
Een atelier om te schilderen…
Een studio om muziek te maken…
Een bibliotheek voor onderzoek…
Op basis van het curriculum ontstaat een rijke leeromgeving waarin leerlingen alle kennis en vaardigheden kunnen ontwikkelen die belangrijk voor ze zijn.
Manier 3: Het curriculum als middel voor “ZELFVOORZIENEND” onderwijs
In de toekomst zullen leeromgevingen in zo hoog mogelijke mate ZELFVOORZIENEND zijn. Dit houdt in dat leerlingen hun leerprocessen kunnen plannen én uitvoeren zonder noodzakelijke tussenkomst van volwassenen.
Het curriculum speelt een doorslaggevende rol bij het zelfvoorzienend maken van onderwijs…
Een voorbeeld hiervan wordt al enige tijd gebruikt in het kleuteronderwijs: een digikeuzebord.
Op een digikeuzebord slepen de leerlingen hun naam naar de betreffende “hoek” in het klaslokaal waar ze willen werken en spelen.
Laatst was ik als invaller in het basisonderwijs in een kleuterklas die gebruik maakt van een digikeuzebord. Tijdens deze schooldag realiseerde ik me: een digikeuzebord is niet alleen een geschikt planningssysteem voor kleuters, maar voor leerlingen van alle leeftijden.
Het verschil is dat je leerlingen op het digibord niet een “hoek” laat kiezen, maar een categorie uit het curriculum waarmee ze aan de slag willen!
Laat leerlingen hun activiteiten (digitaal) PLANNEN met het curriculum als raamwerk.
In een digitaal planningssysteem zien leerlingen een overzicht van bijvoorbeeld De 7 Menselijke Vermogens en bijbehorende vaardigheden. In dit systeem selecteren ze de vaardigheden die ze die dag willen gaan leren.
Een digitaal planningssysteem op basis van het curriculum biedt vele voordelen.
Niet alleen kunnen leerlingen hun eigen schooldagen plannen…
Aan de gekozen vaardigheden kan in het digitale systeem ook automatisch een geschikte RUIMTE en geschikt MATERIALEN worden gekoppeld!
Wanneer een leerling bijvoorbeeld kiest voor schilderen, wordt de leerling door het digitale planningssysteem automatisch naar het atelier verwezen.
Of wanneer een leerling kiest voor het schrijven van een essay, wordt de leerling bijvoorbeeld automatisch geadviseerd te gaan werken in de bibliotheek.
Ook kan in het digitale systeem worden bijgehouden hoe vaak leerlingen ervoor kiest aan een bepaalde vaardigheid te werken en in hoeverre de leerlingen een vaardigheden beheerst.
Een digitaal planningssysteem op basis van het curriculum biedt mogelijkheden om onderwijs “zelfvoorzienend” te maken.
De mogelijkheden voor het gebruik van een curriculum zijn eindeloos.
Wat de manieren ook zijn waarop we het curriculum gebruiken… Laten we ervoor zorgen dat leerlingen nu daadwerkelijk gaan leren wat er écht toe doet.
Niet alleen maar eindeloos taal-, spelling- en rekenlesjes om ze zogenaamd voor te bereiden op een baan, maar alle kennis en vaardigheden die ervoor nodig zijn om door het leven te gaan als een Autodidactische Levensexpert.
Ziezo, onze uitdaging is volbracht!
Vanuit De 6 Eigenschappen van een Succesvol Curriculum hebben we een nieuw curriculum ontworpen: De 7 Menselijke Vermogen.
In dit artikel heb ik voorbeeldlessen en andere praktische suggesties met je gedeeld om als docent met De 7 Menselijke Vermogens aan de slag te gaan in het onderwijs.
Persoonlijk gebruik ik De 7 Menselijke Vermogens met plezier om zowel leerlingen als mezelf te trainen in het worden van een Autodidactische Levensexperts.
Lijkt het je ook leuk met De 7 Menselijke Vermogens aan de slag te gaan in de praktijk?
Goed nieuws!
Ik heb De 7 Menselijke Vermogens in een poster gegoten.
Op de voorkant staan De 7 Menselijke Vermogens die jong en oud kan gebruiken om zichzelf te ontwikkelen tot Autodidactische Levensexpert.
Op de achterkant staat achtergrondinformatie en praktische tips voor docenten die het curriculum in het onderwijs willen gebruiken
Download gratis de poster van De 7 Menselijke Vermogens:
Check gerelateerde artikelen
